GERIEFHOUT

Bij de boerderij

Weet nog iemand wat geriefhout is?
Ik zal het je vertellen, want tenslotte is dit een blog met vertellingen.
Geriefhout is de verzamelnaam voor aanplant van bomen die boeren vroeger bij of dichtbij hun boerderij hadden staan.
Dat kon een bosje van enkele tientallen vierkant meters zijn, op korte afstand van de boerderij. De naam kan ook slaan op een rijtje bomen en struiken bij de boerderij zelf. En zelfs een rij bomen en struiken als afscheiding van weilanden of akkers kon dienst doen als geriefhout.
De naam zegt eigenlijk al waar het toe diende.
Zulke aanplant leverde hout ten gerieve van de boer en zijn gezin.
Je moet je voorstellen dat men in vroeger dagen zelfvoorzienend was.
Dat is heus niet iets nieuws van deze tijd.
Het enige verschil is dat de achterliggende noodzaak verschilt.

Of bij de akker

De boeren waren het omdat er geen andere mogelijkheden waren.
Ze hadden het meestal niet breed. En als ze wel geld hadden, dan waren er in dorpen geen winkels waar je bij voorbeeld gereedschap kon kopen.
Dus maakten ze dat zelf van hout dat ze voor dat doel hadden aangeplant.
In de polder waar ik regelmatig kom, is het altijd al drassig geweest.
In zulk gebied groeien van nature veel wilgen, elzen en berken.
Van wilgenhout vlocht men onder andere manden en stoelzittingen. Je kon er ook matten van vlechten en die weer verstevigen met klei of modder.
Altijd bruikbaar. Er werden ook fluitjes van gesneden om heksen te verjagen.
De schors werd gebruikt als pijnstiller en uit het hout werden klompen gesneden. Klompen kon je ook goed uit elzenhout vervaardigen, hoewel dat zachter was en dus ook minder duurzaam. Zulk zacht hout was het meest geschikt om lepels, kommetjes en schalen te snijden.

Straatoplichting

Berken zijn minder bruikbaar als houtleverancier. Het hout is veel te zacht.
Dat komt omdat ze zo snel groeien.
En dat is nu precies waarom de immer praktische boer ze toch aanplantte.
Snelgroeiende bomen zijn handig als je een windkering nodig hebt naast je huis.
En als je ze aanplantte langs het pad naar je huis had je 's avonds plezier van hun witte stammen. Je moet je voorstellen dat er in vroeger tijden geen straatverlichting was .
In ieder geval niet in de polder. Als je dan met je olielamp naar huis kwam, was je blij dat de witte stammen je de weg wezen.
Geriefhout is eeuwenlang bepalend geweest voor het beeld van de Hollandse polder.
Ik heb van de week eens rondgereden in "mijn" polder, op zoek naar geriefhout of desnoods de restanten ervan. Ik moest nog flink zoeken, zeg.
Want de ruilverkaveling heeft van de polder een vlak weidelandschap gemaakt.
En de moderne boer haalt zijn gereedschap bij de corporatie. En zijn bestek, kommen en schalen bij de grote winkelketens, net als wij.
Het geriefhout is dus aan het uitsterven. En daarmee vervaagt mijn romantische beeld van de polder met zijn boerderijen. Daar word ik soms een tikje nostalgisch van.
Maar dan troost ik me met de gedachte dat nostalgie ook romantisch is.